28/4/2024 (TinAI.vn) – Trong thế giới kinh doanh đầy biến động và cạnh tranh khốc liệt ngày nay, khả năng phân tích dữ liệu và đưa ra những quyết định chiến lược, nhanh chóng dựa trên thông tin chính xác và kịp thời trở thành một yếu tố sống còn. Và trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một công cụ hữu hiệu để hỗ trợ và thúc đẩy quá trình phân tích dữ liệu, đưa ra những đánh giá, dự đoán và gợi ý hữu ích cho các doanh nghiệp. Sự phát triển của AI đã và đang mang lại nhiều tác động lớn tới hoạt động phân tích kinh doanh truyền thống, đồng thời mở ra những cơ hội và thách thức mới. Bài viết dưới đây, TinAI.vn sẽ đề cập và phân tích các vấn đề liên quan những nội dung này để giúp người làm kinh doanh và chủ doanh nghiệp có cái nhìn tổng quát và vận dụng AI cho hợp lý.
AI giúp tự động hóa và tăng tốc độ xử lý dữ liệu
Trong bối cảnh dữ liệu ngày càng lớn về quy mô, phong phú về hình thức, quá trình thu thập, lọc và tổng hợp trở nên vô cùng khó khăn và tốn kém nếu phải thực hiện bằng phương pháp thủ công. Con người cần phải bỏ ra một lượng lớn thời gian và công sức để xem xét hàng triệu dòng dữ liệu, loại bỏ điều không cần thiết và tập hợp những thông tin quan trọng. Đây là công việc khiến nhiều nhân viên phân tích dữ liệu cảm thấy tẻ nhạt và khó có thể phát huy tối đa khả năng của mình. Nhưng với khả năng tự động hóa và xử lý quy mô lớn, trí tuệ nhân tạo đã giải phóng con người khỏi những công việc thủ công mất thời gian này.
Công nghệ AI như máy học, xử lý ngôn ngữ tự nhiên cho phép tự động thu thập, tổng hợp và trích xuất dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, cả dữ liệu có cấu trúc ví dụ như file dữ liệu, bảng tính hay phi cấu trúc như văn bản, email, hình ảnh. Thay vì phải đọc tỉ mỉ từng dòng nội dung để rút trích thông tin, giờ đây AI có thể làm điều này một cách tự động và nhanh chóng nhờ khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Đôi khi các hình ảnh, tập tin đa phương tiện cũng mang những thông tin hữu ích cho việc phân tích, và AI cũng có thể khai thác được nguồn dữ liệu này thông qua những thuật toán nhận dạng hình ảnh. Các hệ thống AI thậm chí có thể tự lập trình để tích hợp nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, triệu tập và chuẩn hóa chúng thành một tập hợp dữ liệu đồng nhất để đưa vào quá trình phân tích sau này.
Nhờ khả năng tự động hóa, AI giúp rút ngắn đáng kể thời gian và công sức mà con người phải bỏ ra trong bước thu thập, tổng hợp và tiền xử lý dữ liệu. Các nhân viên phân tích có thể tránh được quá trình tẻ nhạt, lặp đi lặp lại để dồn tâm trí cho những bước quan trọng hơn như phân tích, đánh giá và đưa ra những đề xuất chiến lược cho doanh nghiệp. Làm được điều này, trí tuệ nhân tạo đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ phân tích dữ liệu.
AI đưa ra phân tích, dự đoán và đề xuất chiến lược hữu ích
Khi quá trình tiền xử lý dữ liệu được thực hiện hoàn toàn tự động bởi AI, nhân viên phân tích có thể tập trung nỗ lực vào bước quan trọng nhất của công việc đó là phân tích, mô hình hóa và dự đoán. Và tại những giai đoạn này, AI cũng đóng vai trò trợ lý tài năng, tăng cường và nâng cao chất lượng đầu ra của quá trình phân tích. Nhờ sức mạnh tính toán cực lớn và khả năng học hỏi, AI có thể xây dựng và áp dụng những mô hình phân tích, dự đoán cực kỳ phức tạp, vượt xa khả năng của con người. Với những thuật toán học máy, AI có thể phân tích và nhận diện những mô hình, tương quan tiềm ẩn phức tạp trong dữ liệu mà rất khó để con người quan sát thấy. Từ đó, AI có thể dự đoán những xu hướng, hành vi tiêu dùng của khách hàng trong tương lai để các doanh nghiệp có những quyết định kinh doanh đón đầu và nắm bắt cơ hội.
Chẳng hạn với dữ liệu về hành vi mua sắm, lịch sử giao dịch của khách hàng, AI có thể xây dựng mô hình dự báo nhu cầu sản phẩm, giúp doanh nghiệp sắp xếp nguồn cung ứng và tồn kho hợp lý, hiệu quả. Từ thông tin nhân khẩu học, sở thích và phản hồi của khách hàng, AI giúp phân tích và gợi ý những chiến lược tiếp thị, những sản phẩm hay dịch vụ mới có khả năng đáp ứng cao nhu cầu của từng nhóm đối tượng khách hàng cụ thể. Với dữ liệu tài chính, vận hành doanh nghiệp, AI có thể phân tích để tối ưu hóa chi phí, đề xuất các kịch bản cải thiện hiệu quả kinh doanh.
Những phân tích và dự đoán của AI không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn tạo ra nhiều lợi thế cạnh tranh khác. Doanh nghiệp có thể khai thác lợi thế này để đề xuất những sáng kiến, chiến lược kinh doanh đột phá, giành thị phần trước đối thủ. Thông qua AI, doanh nghiệp hiểu được xu hướng thị trường, phát triển những mẫu sản phẩm mới phù hợp với các đối tượng khách hàng mục tiêu ngay từ rất sớm. Điều này không chỉ tối ưu hóa quá trình sáng tạo, phát triển sản phẩm mà còn giúp doanh nghiệp chiếm lĩnh vị trí dẫn đầu trên thị trường.
Cái giá trị cốt lõi của AI không chỉ ở chỗ cung cấp thông tin, các con số dự đoán, mà còn ở khả năng tư vấn và đề xuất chiến lược dựa trên kết quả phân tích đó. AI có thể mô phỏng và dự đoán các kịch bản khác nhau khi doanh nghiệp áp dụng những giải pháp kinh doanh cụ thể, chẳng hạn như mở thêm cửa hàng tại địa điểm mới, giảm giá một số mặt hàng, hay thay đổi chính sách phân phối sản phẩm. AI giúp doanh nghiệp xem xét và lựa chọn phương án đạt hiệu quả cao nhất dựa trên tiêu chí như chi phí, rủi ro, lợi nhuận ước tính, khả năng mang lại giá trị cho khách hàng. Sự tư vấn của AI đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nhà quản lý đưa ra những quyết định kinh doanh đúng đắn.
Tuy khả năng phân tích và dự đoán của AI rất đáng nể, nhưng các công ty không nên hoàn toàn phó mặc và dựa dẫm vào AI để ra quyết định kinh doanh. Mà sự tổng hợp giữa AI và đánh giá chuyên môn của con người mới tạo nên quyết định tối ưu và khách quan nhất. AI chỉ có thể đưa ra phân tích và dự báo dựa trên dữ liệu đầu vào, nhưng không thể đánh giá được tầm quan trọng hay ảnh hưởng chiến lược rộng hơn của một quyết định. Chính vì vậy, sự phán xét của các chuyên gia có kinh nghiệm và hiểu biết sâu về bối cảnh kinh doanh, quy trình vận hành là rất cần thiết để lựa chọn giải pháp phù hợp nhất.
Nói tóm lại, AI là công cụ hỗ trợ phân tích dữ liệu và ra quyết định hữu hiệu. AI giúp phân tích nhanh chóng, chính xác khối lượng lớn dữ liệu, phát hiện những xu hướng và dự báo tương lai. Nó cung cấp thông tin đa chiều, tối ưu hóa các phương án để các nhà quản lý có thể đưa ra quyết định kinh doanh sáng suốt.
AI thúc đẩy sự cộng tác giữa con người và máy
Như đã đề cập ở trên, khả năng phân tích và đưa ra các đề xuất của AI rất đáng kinh ngạc, nhưng chỉ đạt hiệu quả cao nhất khi được kết hợp với trí tuệ và phán đoán của con người. Mối quan hệ giữa AI và nhân viên phân tích kinh doanh không phải là AI thay thế con người, mà là AI đóng vai trò trợ lý, hỗ trợ và nâng cao năng suất của con người. Đây chính là xu hướng “Máy móc hỗ trợ con người” (Augmented Intelligence) mà nhiều chuyên gia AI đang hướng tới.
Trong mối quan hệ cộng tác này, con người và AI đóng các vai trò khác nhau nhưng đều vô cùng quan trọng. Con người xác định mục tiêu, vấn đề cần phân tích và dữ liệu cần sử dụng. AI với khả năng tính toán và xử lý dữ liệu vượt trội sẽ thực hiện quá trình phân tích kỹ lưỡng, phát hiện các mô hình, tương quan trong dữ liệu và đưa ra những dự đoán, đề xuất giải pháp. Tuy nhiên, đây mới chỉ là bước đầu. Con người với kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và khả năng phán đoán sẽ đánh giá, phân tích những kết quả và khuyến nghị của AI. Họ sẽ lựa chọn những giải pháp phù hợp với bối cảnh và mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp cũng như đưa ra các quyết định cuối cùng.
Quá trình cộng tác giữa con người và AI được minh họa sinh động qua ví dụ về Sephora – thương hiệu mỹ phẩm nổi tiếng. Sephora đã triển khai một hệ thống AI để phân tích hàng triệu dữ liệu về giao dịch, hành vi mua sắm của khách hàng. Từ đó, AI đã gợi ý được những sản phẩm mới có khả năng bán chạy và chiến lược đẩy mạnh doanh số. Song, những đề xuất của AI chỉ mang tính tham khảo, chưa phải là quyết định cuối cùng. Đội ngũ chuyên gia tiếp thị, phân tích thị trường và quản lý sản phẩm của Sephora sẽ phân tích, đánh giá những đề xuất đó trong bối cảnh cụ thể của công ty. Họ cân nhắc các yếu tố như nguồn cung cấp nguyên liệu, sản lượng sản xuất, chi phí marketing, đối thủ cạnh tranh… để quyết định có đưa ra sản phẩm mới hay điều chỉnh chiến lược kinh doanh hay không. Có thể thấy, AI chỉ đóng vai trò hỗ trợ, còn quyết định cuối cùng vẫn thuộc về con người.
Mối quan hệ đồng hành, cộng tác giữa AI và con người đang dần trở thành xu thế tất yếu trong mọi lĩnh vực. Đặc biệt trong phân tích kinh doanh – một công việc đòi hỏi sự kết hợp khôn khéo giữa khả năng xử lý số liệu lớn và tư duy phân tích, đánh giá tình huống, thì sự hỗ trợ của AI giúp con người đạt được hiệu quả làm việc tối đa. AI thực hiện các phân tích phức tạp về dữ liệu, con người sẽ rút ra những kết luận và đề xuất mang tính chiến lược. AI có vai trò như người tư vấn cung cấp bằng chứng và thông tin khoa học, nhưng con người mới là người ra quyết định cuối cùng khi đánh giá được ảnh hưởng rộng hơn của quyết định đó. Sự cộng tác này không những nâng cao năng suất, chất lượng công việc mà còn giúp doanh nghiệp tận dụng triệt để tiềm năng của cả hai nguồn lực quý giá là trí tuệ nhân tạo và tài năng con người.
Tuy nhiên, để hài hòa hóa mối quan hệ hợp tác giữa AI và con người, các doanh nghiệp phải đương đầu với nhiều thách thức lớn như chi phí đầu tư, đào tạo nhân lực, vấn đề đạo đức và an ninh thông tin liên quan đến ứng dụng AI.
Thách thức trong việc ứng dụng AI vào phân tích kinh doanh
Dù lợi ích của AI trong phân tích kinh doanh rất rõ ràng, việc ứng dụng công nghệ này vào thực tế vẫn đang gặp nhiều trở ngại và đòi hỏi những nỗ lực lớn từ phía doanh nghiệp.
Thứ nhất: vấn đề chi phí và đầu tư ban đầu luôn là một trong những rào cản lớn nhất đối với mọi công ty, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chi phí cho phần cứng hiệu năng cao như máy chủ, ổ đĩa lưu trữ lớn để chạy các hệ thống AI cùng với phần mềm phân tích và mô hình AI đòi hỏi một khoản đầu tư lớn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng phải chi trả nhiều cho việc đào tạo và tuyển dụng đội ngũ chuyên gia công nghệ và phân tích dữ liệu có trình độ cao để thiết kế, vận hành và duy trì hệ thống trí tuệ nhân tạo. Đây là một chi phí lớn, thường khó đầu tư trọn gói cho các công ty mới khởi nghiệp hay doanh nghiệp vừa và nhỏ. May mắn thay, các giải pháp điện toán đám mây và mô hình đăng ký sử dụng của các nền tảng AI đã giúp vấn đề chi phí ban đầu trở nên dễ dàng hơn.
Thách thức thứ hai: là việc đào tạo và phát triển nhân lực công nghệ và phân tích dữ liệu chất lượng cao để ứng dụng và vận hành hệ thống AI. Việc sử dụng AI không chỉ đòi hỏi kiến thức mã hóa, lập trình hay kỹ thuật máy học, mà còn cần người am hiểu về tích hợp công nghệ vào quy trình kinh doanh, khai thác và biến đổi dữ liệu thành các mô hình phân tích, trực quan hóa kết quả. Đây là một tập hợp kỹ năng cao mà không phải ai cũng có được sau một thời gian đào tạo ngắn. Các doanh nghiệp sẽ phải dành nhiều thời gian và chi phí để đào tạo nhân viên nội bộ hoặc tuyển dụng chuyên gia từ bên ngoài.
Thách thức lớn thứ ba: là làm thế nào để quản lý và kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng AI để đảm bảo sự minh bạch và đạo đức trong quá trình ra quyết định. Nhiều người lo ngại rằng các thuật toán AI có thể thừa hưởng những định kiến của con người và đưa ra những đề xuất, quyết định thiên vị hoặc phân biệt đối xử. Những hệ thống AI phức tạp cũng thường bị đánh giá là thiếu minh bạch, khó giải thích được cách thức hoạt động, khiến các quyết định được đưa ra từ AI trở nên khó hiểu, thiếu thuyết phục. Điều này sẽ khiến con người e dè, thiếu niềm tin khi phải dựa vào AI để quyết định vấn đề then chốt.
Bên cạnh đó, vấn đề đạo đức khi AI quyết định sai cũng gây ra nhiều tranh cãi. Nếu AI đưa ra quyết định sai lầm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, ai sẽ chịu trách nhiệm? Liệu rủi ro này có thể ngăn cản doanh nghiệp áp dụng công nghệ AI hay không? Đây là vấn đề lớn cần có những nghiên cứu, thảo luận và đưa ra các quy định, khung pháp lý rõ ràng để làm rõ các trách nhiệm của con người và AI, tránh xảy ra những hệ lụy đáng tiếc.
Một thách thức khác mà các công ty phải đối mặt khi sử dụng AI là đảm bảo an ninh mạng và bảo mật dữ liệu. Bởi hệ thống AI tập trung xử lý và truy cập nhiều luồng dữ liệu quan trọng của doanh nghiệp từ thông tin nhân viên, sản phẩm đến số liệu giao dịch, tài chính. Nếu xảy ra sự cố mất an toàn thông tin hay bị tấn công từ bên ngoài, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng cho doanh nghiệp. Vì vậy, việc đầu tư cho các giải pháp an ninh mạng hiện đại, đào tạo ý thức bảo mật cho nhân viên và có quy trình xử lý sự cố phù hợp là điều tối quan trọng khi triển khai AI.
Cuối cùng, việc ứng dụng AI vào hoạt động phân tích cũng đòi hỏi sự thay đổi trong văn hóa doanh nghiệp và cách thức quản lý, điều hành. Các nhà quản lý sẽ phải thay đổi tư duy, cởi mở hơn với công nghệ mới. Họ cần xây dựng và truyền đạt một tầm nhìn rõ ràng về việc ứng dụng AI trong phân tích kinh doanh, tận dụng tối đa tiềm năng của AI đồng thời xác định những hạn chế cần nhìn nhận. Các doanh nghiệp cũng cần có kế hoạch đào tạo định kỳ cho nhân viên, giúp họ làm quen và nâng cao kỹ năng sử dụng công cụ phân tích AI hiệu quả. Quá trình chuyển đổi này luôn khó khăn và gặp nhiều trở ngại từ chính con người, nhưng là điều cần thiết để doanh nghiệp nắm bắt được cơ hội từ trí tuệ nhân tạo.
Dù vẫn còn nhiều khó khăn rào cản nhưng với những nỗ lực đúng đắn, các doanh nghiệp hoàn toàn có thể vượt qua được để ứng dụng thành công công nghệ AI vào công tác phân tích và đạt những lợi ích kinh doanh to lớn. Việc xây dựng chiến lược rõ ràng, đầu tư hợp lý, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, đảm bảo an ninh và đạo đức ứng dụng sẽ giúp doanh nghiệp bắt kịp xu hướng AI một cách bền vững.
Trí tuệ nhân tạo đang và sẽ tiếp tục làm thay đổi cách chúng ta phân tích và đưa ra quyết định kinh doanh. Với khả năng xử lý dữ liệu nhanh chóng, phân tích chuyên sâu và đưa ra những đánh giá, dự báo chính xác, AI trở thành trợ thủ đắc lực giúp các nhà quản lý, nhân viên phân tích nâng cao đáng kể năng suất và hiệu quả công việc. Tuy nhiên, AI không hoàn toàn thay thế được con người mà cần sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ nhân tạo và năng lực của con người để đạt hiệu quả tối ưu.
Trung Hòa