Kế hoạch 02-KH/BCĐTW – Mở đường cho Gen AI và Trợ lý ảo tái cấu trúc bộ máy hành chính nhà nước

118

26/6/2025 (TinAI.vn) – Bộ máy hành chính nhà nước đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ: khối lượng công việc giấy tờ, văn thư, báo cáo ngày càng lớn; các quy trình xử lý đa cấp, liên ngành còn phức tạp; việc tổng hợp, phân tích dữ liệu để hỗ trợ ra quyết định nhanh và chính xác vẫn còn nhiều hạn chế. Những điều này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất nội bộ mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Trước yêu cầu cấp thiết đó, Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã được ban hành. Đây không chỉ là một kế hoạch về công nghệ, mà là một “cú hích” chiến lược, một tuyên bố mạnh mẽ về việc định hình lại toàn bộ tư duy và phương thức làm việc của cả hệ thống chính trị.

Kế hoạch 02 và “lời hiệu triệu” ứng dụng công nghệ AI tiên tiến

Kế hoạch 02 đã đặt ra một tầm nhìn rõ ràng: “thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả”, trong đó việc “lấy dữ liệu làm trung tâm” (Mục I.1) được xem là nguyên tắc nền tảng. Đây là sự thay đổi tư duy cốt lõi, chuyển từ việc quản lý dựa trên văn bản giấy sang quản trị dựa trên dữ liệu số.

Đặc biệt, Kế hoạch đã lần đầu tiên “chỉ mặt đặt tên” các công nghệ tiên tiến sẽ đóng vai trò chủ lực trong phương thức điều hành mới. Mục II.2.đ của Kế hoạch nêu rõ định hướng:

“Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến trong chỉ đạo điều hành trực tuyến của lãnh đạo các cấp: Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, trợ lý ảo, thiết bị bay không người lái…”

Việc đưa “Trí tuệ nhân tạo” và “Trợ lý ảo“ vào một văn bản chỉ đạo chiến lược cấp Trung ương không chỉ mang tính hình thức. Nó chính là “lời hiệu triệu”, là kim chỉ nam mở đường cho việc nghiên cứu, triển khai và tích hợp sâu rộng các ứng dụng AI tạo sinh (Generative AI – Gen AI) và các Trợ lý AI chuyên biệt vào từng nghiệp vụ, từng quy trình của bộ máy nhà nước.

Gen AI và Trợ lý ảo sẽ tái cấu trúc phương thức vận hành, chỉ đạo, điều hành như thế nào?

Đây chính là phần cốt lõi của sự thay đổi. AI sẽ không chỉ giúp làm nhanh hơn các công việc cũ, mà sẽ tái cấu trúc cách thức công việc được thực hiện.

Hãy tưởng tượng mỗi cán bộ, công chức sẽ có một “người đồng nghiệp số” luôn sẵn sàng hỗ trợ, giúp giải phóng họ khỏi các tác vụ lặp đi lặp lại và tốn thời gian.

• Tự động hóa tác vụ văn thư: Tự động soạn thảo các loại văn bản, công văn, tờ trình theo mẫu chuẩn; tạo báo cáo định kỳ từ các số liệu được cung cấp; tóm tắt nội dung các văn bản pháp quy dài hàng chục trang chỉ trong vài giây.

• Tra cứu thông minh và chính xác: Thay vì phải tìm kiếm thủ công qua nhiều văn bản, cán bộ có thể “hỏi” Trợ lý AI về một quy định, chính sách cụ thể. Hệ thống sẽ ngay lập tức trả về câu trả lời chính xác kèm theo trích dẫn nguồn và các văn bản liên quan.

• Hỗ trợ quản lý công việc cá nhân: Tự động nhắc nhở lịch làm việc, các deadline quan trọng, sắp xếp và ưu tiên công việc dựa trên mức độ khẩn cấp.

Ví dụ thực tiễn: Một chuyên viên tại một Sở được giao nhiệm vụ soạn thảo Tờ trình về việc triển khai một chính sách mới.

Kết quả là thời gian xử lý công việc có thể giảm tới 70-80%, trong khi chất lượng và tính chính xác của văn bản lại được nâng cao.

Ở cấp độ hệ thống, Gen AI có khả năng tối ưu hóa và định hình lại toàn bộ luồng công việc, chuyển bộ máy từ trạng thái xử lý thụ động sang điều hành chủ động.

• Phân luồng công việc thông minh: Thay vì văn thư phải đọc và phân phối thủ công, AI có thể tự động “đọc hiểu” nội dung văn bản đến và phân luồng đến đúng người, đúng bộ phận có thẩm quyền xử lý, giúp giảm thiểu tối đa thời gian chờ và các khâu trung gian không cần thiết.

• Hỗ trợ ra quyết định dựa trên dữ liệu lớn: Đây là năng lực đột phá nhất. Gen AI có thể tổng hợp dữ liệu từ vô số nguồn (báo cáo của các đơn vị, dữ liệu kinh tế – xã hội, thông tin từ báo chí, phản ánh của người dân trên Cổng Dịch vụ công quốc gia và mạng xã hội…), từ đó:

  • Tạo ra các báo cáo phân tích đa chiều, trực quan.

  • Nhận diện các xu hướng, các vấn đề nổi cộm.

  • Đưa ra các cảnh báo sớm về những rủi ro tiềm ẩn (ví dụ: nguy cơ ùn tắc giao thông, điểm nóng về ô nhiễm, dịch bệnh…).

  • Mô phỏng và dự báo tác động của một chính sách trước khi được ban hành.

Điều này giúp các cấp lãnh đạo có được một cái nhìn toàn cảnh, sâu sắc và dựa trên bằng chứng để đưa ra các quyết định chính xác, kịp thời.

Kế hoạch 02 cũng nhấn mạnh việc “rà soát, đánh giá hiệu quả việc triển khai Trung tâm điều hành thông minh (IOC)” (Mục 2.2.b, trang 8). AI chính là chìa khóa để nâng cấp các IOC từ nơi “hiển thị” dữ liệu thành bộ não “phân tích” dữ liệu. Các IOC thế hệ mới được tích hợp AI sẽ có khả năng:

• Giám sát thời gian thực và cảnh báo tự động: Phát hiện các sự kiện bất thường và tự động cảnh báo cho người có trách nhiệm.

• Đề xuất kịch bản ứng phó: Dựa trên dữ liệu và các mô hình đã được huấn luyện, AI có thể đề xuất các phương án xử lý tối ưu cho một sự cố cụ thể, giúp rút ngắn thời gian phản ứng.

Thách thức, lộ trình và các giải pháp then chốt

Việc triển khai một công nghệ mang tính cách mạng như Gen AI chắc chắn sẽ đi kèm với những thách thức lớn. Nhận thức rõ điều này, Kế hoạch 02 đã đề ra các định hướng giải quyết một cách toàn diện.

• An toàn và bảo mật dữ liệu là tiên quyết: Thách thức lớn nhất khi ứng dụng AI trong môi trường chính phủ là bảo vệ dữ liệu nhạy cảm. Kế hoạch đã dành riêng Mục 8 (trang 17) để nhấn mạnh việc “Triển khai các giải pháp giám sát, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin các cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin”. Các hệ thống AI phải được xây dựng trên nền tảng an toàn, tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về phân quyền, mã hóa và bảo mật.

• Phát triển nguồn nhân lực “thực chiến”: Công nghệ dù tốt đến đâu cũng vô nghĩa nếu con người không thể làm chủ. Mục 5.a (trang 15) của Kế hoạch yêu cầu “tổ chức ngay việc tập huấn, bồi dưỡng về chuyển đổi số theo hướng thực chiến”. Song song đó, Mục 5.b cũng đề cập đến việc “Đa dạng hoá hình thức sử dụng chuyên gia” để thu hút nhân tài AI hàng đầu tham gia giải quyết các bài toán của quốc gia.

• Hoàn thiện thể chế và hạ tầng: AI cần một sân chơi được luật hóa rõ ràng. Mục II.2.đ (trang 5) nhấn mạnh việc “hoàn thành việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhằm thể chế hoá đầy đủ các chủ trương”. Đồng thời, việc tiếp tục đầu tư, nâng cấp hạ tầng dữ liệu, hạ tầng tính toán hiệu năng cao là điều kiện bắt buộc để AI có thể hoạt động hiệu quả.

Kế hoạch 02-KH/BCĐTW đã thực sự đặt ra một lộ trình tham vọng nhưng hoàn toàn khả thi để cải tổ nền hành chính quốc gia. Việc ứng dụng Gen AI và Trợ lý ảo không nhằm mục đích thay thế vai trò của con người. Ngược lại, nó “trao quyền” cho con người.

Bằng cách tự động hóa các công việc thủ công, tốn thời gian, AI giải phóng cho đội ngũ cán bộ, công chức để họ có thể tập trung trí tuệ và tâm sức vào những nhiệm vụ đòi hỏi tư duy chiến lược, sự sáng tạo, khả năng phân tích chính sách và tương tác với người dân. Đây chính là chìa khóa để xây dựng một nền hành chính công hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu quả và thực sự kiến tạo phát triển.

TS. Nguyễn Trung Hòa