OpenAI bật mí hậu trường “Bí mật huấn luyện siêu AI GPT-4.5”

20

11/4/2025 (TinAI.vn) – Cơn sốt GPT-4.5 vẫn chưa hạ nhiệt. Người dùng toàn cầu không khỏi kinh ngạc trước những khả năng vượt trội của mô hình AI mới nhất từ OpenAI, thậm chí còn nhận xét nó “thông minh hơn GPT-4 một cách khó tả”. Nhưng đằng sau sự “ma thuật” đó là gì? Điều gì đã tạo nên bước nhảy vọt đáng kinh ngạc này?

Để giải đáp sự tò mò đó, Sam Altman, CEO của OpenAI, đã có một cuộc trò chuyện thẳng thắn với những “kiến trúc sư trưởng” đứng sau GPT-4.5: Alex Paino (chuyên gia tiền huấn luyện ML), Amin Tootoonchian (Kiến trúc sư trưởng Hệ thống) và Daniel Selsam (chuyên gia hiệu quả dữ liệu & thuật toán). Hãy cùng vén màn bí mật về hành trình đầy thử thách nhưng cũng vô cùng thú vị này qua video mới phát hành trên kênh Youtube của OpenAI hôm nay!

Hành trình 2 năm và nỗ lực khổng lồ: Xây dựng GPT-4.5 không hề đơn giản

Khác với những video giới thiệu sản phẩm thông thường, cuộc trò chuyện này đào sâu vào quá trình nghiên cứu và phát triển. Xây dựng một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như GPT-4.5 không chỉ là câu chuyện về thuật toán, mà là một nỗ lực kỹ thuật khổng lồ đòi hỏi:

1. Nguồn lực khổng lồ:

• Con người: Hàng trăm chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau.
• Thời gian: Dự án bắt đầu từ 2 năm trước khi ra mắt, đòi hỏi sự kiên trì và tầm nhìn dài hạn.
• Năng lực tính toán (compute): Một lượng tài nguyên tính toán khổng lồ, vượt xa những gì các mô hình trước đó yêu cầu. Đây là một trong những yếu tố tốn kém nhất.

     2. Sự phối hợp liên ngành sâu sắc:

• Không thể tách rời: Nhóm Machine Learning (ML), nhóm Hệ thống (Systems) và nhóm Thuật toán/Dữ liệu phải làm việc chặt chẽ ngay từ đầu.
• Thiết kế đồng thời (co-design): Đặc tả mô hình (kích thước, kiến trúc) phải được thiết kế cùng lúc với hạ tầng hệ thống (mạng, cụm máy tính) để tối ưu hóa hiệu suất và khả năng mở rộng.

“Hỗn loạn có kiểm soát”: Thách thức và bài học từ quá trình huấn luyện

Amin Tootoonchian gọi quá trình này là một “sự hỗn loạn có kiểm soát”. Dù đã lập kế hoạch rất kỹ lưỡng và chạy thử nghiệm “giảm thiểu rủi ro” (de-risking runs), những vấn đề không lường trước vẫn luôn xuất hiện:

1. Bất khả thi trong kế hoạch hoàn hảo: Việc dự đoán mọi vấn đề là không thể khi làm việc ở quy mô cực lớn. Các lần chạy huấn luyện thường bắt đầu khi vẫn còn những vấn đề chưa được giải quyết.

2. Lỗi luôn rình rập:

• Lỗi hệ thống: Hạ tầng mạng, phần cứng (GPU, bộ nhớ) có thể gặp lỗi. Ở quy mô lớn, những lỗi cực kỳ hiếm gặp (ví dụ: 1 trên 1 triệu lần) cũng trở nên thường xuyên và có thể gây sập toàn bộ quá trình huấn luyện.
• Lỗi phần mềm/thuật toán: Amin chia sẻ một ví dụ “kinh điển” về một lỗi trong hàm torch.sum của PyTorch. Lỗi này rất khó phát hiện, phụ thuộc vào dữ liệu đầu vào và chỉ xảy ra không thường xuyên, nhưng lại gây ra các sự cố nghiêm trọng và khó hiểu. Việc tìm ra nó đòi hỏi sự hợp tác của cả nhóm và việc sửa lỗi đó đã giải quyết hàng loạt vấn đề tưởng chừng không liên quan.
• Giải quyết vấn đề: Đòi hỏi sự kiên trì, khả năng phân tích sâu và tinh thần đồng đội để cô lập, xác định và khắc phục sự cố mà không làm chậm tiến độ quá nhiều.

     3. Scaling laws – kim chỉ nam tin cậy: Mặc dù có nhiều biến số, “Scaling Laws” (quy luật về sự mở rộng quy mô) vẫn là một công cụ dự đoán đáng tin cậy về hiệu suất của mô hình khi tăng quy mô dữ liệu và tính toán. Việc mô hình hoạt động đúng theo dự đoán của scaling laws là một dấu hiệu tích cực.

Tương lai và nút thắt cổ chai: Hướng đi nào cho AI tiếp theo?

Mặc dù GPT-4.5 là một thành tựu lớn, đội ngũ OpenAI đã nhìn thấy những thách thức tiếp theo:

1. Hiệu quả dữ liệu (data efficiency) – thách thức số 1:

• Giới hạn dữ liệu: Năng lực tính toán đang tăng nhanh hơn lượng dữ liệu chất lượng cao có sẵn trên Internet. Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên “data-bound” (giới hạn bởi dữ liệu) thay vì “compute-bound” (giới hạn bởi tính toán).
• Học như con người: Con người học hiệu quả hơn rất nhiều từ ít dữ liệu hơn. Các mô hình AI hiện tại còn kém xa hàng trăm, hàng nghìn, thậm chí hàng triệu lần về mặt này.
• Giải pháp: Cần những thuật toán mới, thông minh hơn để mô hình có thể học sâu hơn, khái quát hóa tốt hơn từ cùng một lượng dữ liệu, tận dụng tối đa năng lực tính toán ngày càng tăng. Đây là lĩnh vực nghiên cứu trọng tâm của Daniel Selsam và OpenAI.

     2. Cải tiến hệ thống:

• • Khả năng chịu lỗi (fault tolerance): Cần thiết kế hệ thống và workload có khả năng tự phục hồi tốt hơn khi gặp lỗi phần cứng/phần mềm mà không cần dừng toàn bộ quá trình.

  • Băng thông bộ nhớ (memory bandwidth): Luôn là một yếu tố quan trọng cần cải thiện.

  • Mạng lưới (networking): Đảm bảo giao tiếp hiệu quả giữa hàng triệu GPU.

Bí mật của tiền huấn luyện: Tại sao nó lại “thông minh”?

Daniel Selsam giải thích một cách thú vị: tiền huấn luyện về cơ bản là quá trình nén dữ liệu.

• Mô hình cố gắng tìm ra cách diễn đạt (chương trình) ngắn gọn nhất để mô tả/dự đoán lượng dữ liệu khổng lồ mà nó được học.

• Để nén hiệu quả, mô hình buộc phải nhận ra các quy luật, cấu trúc, sự tương đồng, và thực hiện trừu tượng hóa, khái quát hóa.

• Việc giảm “loss” (tức là dự đoán token tiếp theo ngày càng chính xác hơn) một cách kỳ diệu lại tương quan mạnh mẽ với sự gia tăng các khả năng thông minh phức tạp mà chúng ta thấy ở các mô hình lớn.

Bài học và những gợi ý thực tế cho bạn:

Từ câu chuyện hậu trường của OpenAI, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học giá trị:

1. Cho nhóm phát triển AI/ML:

• Hợp tác sớm: Đừng tách biệt nhóm ML và Systems. Sự phối hợp từ giai đoạn đầu là cực kỳ quan trọng để tránh các vấn đề về sau.
• Lập kế hoạch cho thất bại: Xây dựng quy trình và công cụ để nhanh chóng phát hiện, chẩn đoán và khắc phục sự cố. Đừng kỳ vọng mọi thứ sẽ chạy hoàn hảo.
• Tập trung vào dữ liệu: Chất lượng và hiệu quả sử dụng dữ liệu ngày càng trở nên quan trọng hơn cả năng lực tính toán thuần túy. Hãy đầu tư vào chiến lược dữ liệu ngay từ bây giờ.
• Đo lường đúng: Chọn các chỉ số (metrics) đánh giá phù hợp, đặc biệt là những chỉ số đo lường khả năng khái quát hóa thay vì chỉ ghi nhớ.

     2. Cho doanh nghiệp/người ra quyết định:

• AI không phải phép thuật: Đó là kết quả của quá trình kỹ thuật phức tạp, tốn kém và đầy thử thách. Hãy thực tế về nguồn lực cần thiết.
• Dữ liệu là vàng: Chiến lược thu thập, làm sạch và quản lý dữ liệu chất lượng cao là nền tảng cho các ứng dụng AI thành công.
• Hiểu giới hạn: Mô hình AI hiện tại, dù mạnh mẽ, vẫn có giới hạn về khả năng học và khái quát hóa so với con người, đặc biệt khi dữ liệu bị giới hạn.

     3. Cho cộng đồng yêu công nghệ:

• • Trân trọng sự phức tạp: Hãy đánh giá cao nỗ lực khổng lồ đằng sau những mô hình AI bạn đang sử dụng hàng ngày.

  • Tiếp tục theo dõi: Cuộc đua về hiệu quả dữ liệu và các kiến trúc hệ thống mới chỉ mới bắt đầu, hứa hẹn nhiều đột phá thú vị trong tương lai.

Hành trình tạo ra GPT-4.5 của OpenAI là một minh chứng cho sức mạnh của sự hợp tác, kiên trì và khả năng giải quyết vấn đề ở quy mô lớn. Nó không chỉ là về việc tăng cường năng lực tính toán, mà còn là cuộc tìm kiếm không ngừng những thuật toán hiệu quả hơn, những hệ thống mạnh mẽ hơn và sự hiểu biết sâu sắc hơn về bản chất của trí tuệ. Câu chuyện này cho thấy tương lai của AI vẫn còn rộng mở và đầy hứa hẹn, nhưng con đường phía trước chắc chắn vẫn còn nhiều “sự hỗn loạn có kiểm soát” cần phải vượt qua.

Bạn nghĩ gì về những thách thức và bài học từ quá trình huấn luyện GPT-4.5? Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn trong phần bình luận bên dưới!

TS. Nguyễn Trung Hòa