16/7/2024 (TinAI.vn) – Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi thế giới của chúng ta với tốc độ chóng mặt, từ những ứng dụng đơn giản như trợ lý ảo, hỗ trợ sáng tạo nội dung, hình ảnh, video đến những công nghệ phức tạp như xe tự lái và robot thay thế con người làm nhiều công việc. AI mang đến cho chúng ta những cơ hội to lớn, nhưng cũng ẩn chứa những nguy cơ tiềm ẩn cần được giải quyết. Bài viết này sẽ khám phá 8 thống kê thú vị về AI, hé lộ những xu hướng, cơ hội và thách thức mà AI đang đặt ra cho nhân loại.
1. AI: Cánh cửa thăng tiến nghề nghiệp?
Theo khảo sát của InformationWeek, 32% chuyên gia IT cho rằng kỹ năng AI/máy học là kỹ năng quan trọng nhất giúp họ thăng tiến trong sự nghiệp. Con số này cao hơn hẳn so với các kỹ năng khác như lãnh đạo hay an ninh mạng. Điều này cho thấy AI đang tạo ra nhiều cơ hội nghề nghiệp mới, đặc biệt là đối với những người có kiến thức và kỹ năng trong lĩnh vực này.
Cơ hội nghề nghiệp:
-
Kỹ sư AI: Thiết kế, phát triển và triển khai các hệ thống AI.
-
Nhà khoa học dữ liệu: Thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu để đào tạo các mô hình AI.
-
Chuyên gia AI: Ứng dụng AI vào các lĩnh vực cụ thể như y tế, tài chính, giáo dục, v.v.
-
Nhà phát triển ứng dụng AI: Xây dựng các ứng dụng dựa trên AI.
-
Chuyên viên an ninh mạng AI: Bảo vệ các hệ thống AI khỏi các mối đe dọa mạng.
Thách thức nghề nghiệp:
-
Thay thế lao động: AI có thể tự động hóa một số công việc, dẫn đến việc mất việc làm của con người đối với những người không có kỹ năng sử dụng AI.
-
Cần đào tạo lại: Người lao động cần được đào tạo lại để thích nghi với nhu cầu của thị trường lao động trong kỷ nguyên AI.
-
Thiếu nguồn nhân lực có kỹ năng AI: Thị trường hiện nay đang thiếu hụt các chuyên gia AI chất lượng cao.
Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, chúng ta cần:
-
Nâng cao năng lực giáo dục và đào tạo: Chuẩn bị cho thế hệ trẻ những kiến thức và kỹ năng cần thiết để làm việc trong kỷ nguyên AI.
-
Thúc đẩy sáng tạo: Khuyến khích nghiên cứu và phát triển ứng dụng AI, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ mới.
-
Xây dựng chính sách lao động phù hợp: Thúc đẩy việc làm và hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi tự động hóa.
2. AI – Mối đe dọa tiềm ẩn cho nhân loại?
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, AI cũng ẩn chứa nhiều mối nguy hiểm. Nghiên cứu cho thấy 53% chuyên gia IT tin rằng AI có thể trở thành mối đe dọa cho nhân loại nếu không được kiểm soát một cách chặt chẽ.
Những nguy cơ tiềm ẩn:
-
Tự động hóa vũ khí: AI có thể được sử dụng để phát triển các hệ thống vũ khí tự động, có thể dẫn đến những cuộc chiến tranh chết người và không kiểm soát được.
-
Mất việc làm: AI có thể tự động hóa nhiều công việc, dẫn đến việc mất việc làm của con người và gia tăng bất bình đẳng xã hội.
-
Sai lệch thuật toán: Các thuật toán AI có thể bị sai lệch, dẫn đến những quyết định bất công hoặc phân biệt đối xử.
-
Mất kiểm soát: AI có thể trở nên thông minh hơn con người và mất kiểm soát, gây ra những hậu quả khó lường.
Để kiểm soát những nguy cơ tiềm ẩn, chúng ta cần:
-
Thiết lập các nguyên tắc đạo đức cho AI: Đảm bảo rằng AI được phát triển và ứng dụng một cách có trách nhiệm và an toàn.
-
Tăng cường nghiên cứu về an ninh mạng AI: Bảo vệ các hệ thống AI khỏi các cuộc tấn công mạng và ngăn chặn việc AI bị khai thác.
-
Phát triển các cơ chế kiểm soát AI: Đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách minh bạch và có trách nhiệm.
3. AI vẫn còn “non trẻ”
Điều thú vị là, mặc dù AI đang được ứng dụng rộng rãi, nhưng chỉ 15% chuyên gia IT thực thụ đang sử dụng AI cho các công việc của mình. Điều này cho thấy công nghệ AI vẫn còn khá non trẻ và cần thêm thời gian để phát triển.
Những hạn chế của AI hiện nay:
-
Khả năng học hỏi: AI vẫn chưa thể học hỏi và hiểu biết như con người, đặc biệt là trong các lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy logic.
-
Xử lý ngôn ngữ tự nhiên: AI vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong việc hiểu và xử lý ngôn ngữ tự nhiên, đặc biệt là những ngôn ngữ phức tạp như tiếng Việt.
-
Khả năng cảm xúc: AI vẫn chưa thể cảm nhận và phản ứng với cảm xúc con người.
Để phát triển AI hiệu quả hơn, chúng ta cần:
-
Tăng cường đầu tư nghiên cứu và phát triển: Tìm kiếm những giải pháp công nghệ mới để cải thiện khả năng học hỏi, xử lý thông tin và hiểu biết của AI.
-
Thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu: Dữ liệu là nhiên liệu cho AI, cần có nhiều dữ liệu chất lượng cao để huấn luyện các mô hình AI hiệu quả.
-
Phát triển các thuật toán mới: Tìm kiếm những thuật toán mới hiệu quả hơn để giải quyết các vấn đề phức tạp trong AI.
4. Đạo đức AI: Cần được ưu tiên hơn nữa
Các vấn đề về đạo đức AI cũng đang được quan tâm. Gần 2/3 người tham gia khảo sát cho biết họ đang có các quy trình hoặc nhân sự để giải quyết các vấn đề đạo đức AI, nhưng chỉ 8% có nhân viên chuyên trách về đạo đức AI. Điều này cho thấy nỗ lực về đạo đức AI đang được ưu tiên nhưng chưa hiệu quả.
Những vấn đề đạo đức cần được giải quyết:
-
Phân biệt đối xử: Các thuật toán AI có thể bị sai lệch, dẫn đến những quyết định bất công hoặc phân biệt đối xử.
-
Sự riêng tư: AI có thể thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu cá nhân, đe dọa sự riêng tư của con người.
-
Thay thế công việc: AI có thể tự động hóa nhiều công việc, dẫn đến việc mất việc làm của con người và gia tăng bất bình đẳng xã hội.
Để đảm bảo AI được phát triển và ứng dụng một cách có trách nhiệm, chúng ta cần:
-
Thiết lập các nguyên tắc đạo đức cho AI: Đảm bảo rằng AI được sử dụng một cách minh bạch, công bằng và tôn trọng quyền con người.
-
Tăng cường kiểm tra và đánh giá: Kiểm tra và đánh giá các hệ thống AI để đảm bảo chúng hoạt động một cách an toàn, hiệu quả và không bị sai lệch.
-
Tăng cường giáo dục và truyền thông: Nâng cao nhận thức của cộng đồng về đạo đức AI, khuyến khích mọi người tham gia vào việc giám sát và điều chỉnh AI.
5. An ninh mạng: Vấn đề cấp bách
Sự phát triển của AI cũng đồng nghĩa với sự gia tăng các mối đe dọa về an ninh mạng. 29% người được khảo sát cho biết đã đầu tư vào các sản phẩm an ninh mạng hỗ trợ AI; 20% cho biết đã đầu tư vào các sản phẩm để phòng chống các mối đe dọa do AI gây ra.
Những nguy cơ tiềm ẩn:
-
Tấn công mạng do AI: Hacker có thể sử dụng AI để tạo ra những cuộc tấn công mạng tinh vi hơn, khó phát hiện và khó phòng thủ hơn.
-
Khai thác AI: Hacker có thể khai thác các lỗ hổng bảo mật trong các hệ thống AI để đánh cắp dữ liệu, thao túng hệ thống hoặc gây ra những thiệt hại khác.
-
Sự phụ thuộc vào AI: Sự phụ thuộc quá nhiều vào AI có thể khiến các hệ thống trở nên dễ bị tổn thương, khi AI bị tấn công hoặc bị lỗi.
Để bảo vệ các hệ thống AI khỏi các cuộc tấn công mạng, chúng ta cần:
-
Nâng cao kiến thức về an ninh mạng AI: Tìm hiểu và ứng dụng các kỹ thuật bảo mật mới để bảo vệ các hệ thống AI khỏi các mối đe dọa mạng.
-
Phát triển các giải pháp an ninh mạng tiên tiến: Tạo ra các hệ thống an ninh mạng có khả năng phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công do AI thực hiện.
-
Tăng cường hợp tác quốc tế: Chia sẻ thông tin và hợp tác quốc tế để chống lại tội phạm mạng liên quan đến AI.
6. Lo ngại về “ảo giác” AI và bảo mật dữ liệu
Hai vấn đề được người được hỏi quan tâm nhất về AI là “ảo giác” AI (AI hallucination) và bảo mật dữ liệu.
“Ảo giác” AI:
-
“Ảo giác” AI là hiện tượng AI đưa ra những kết quả sai lệch hoặc không chính xác, do hạn chế của thuật toán hoặc dữ liệu đầu vào.
-
Ví dụ: AI có thể đưa ra những thông tin sai lệch hoặc không chính xác khi được yêu cầu cung cấp thông tin về một chủ đề cụ thể.
-
Cách giải quyết: Nâng cao độ chính xác của thuật toán, cung cấp dữ liệu huấn luyện chất lượng cao và kiểm tra kết quả của AI trước khi đưa ra quyết định.
Bảo mật dữ liệu:
-
AI cần tiếp cận và xử lý lượng lớn dữ liệu, điều này có thể làm tăng nguy cơ rò rỉ thông tin.
-
Cách giải quyết: Nâng cao các biện pháp bảo mật dữ liệu, sử dụng các kỹ thuật mã hóa và bảo mật dữ liệu tiên tiến, và kiểm soát chặt chẽ việc truy cập dữ liệu.
-
Tăng cường hợp tác quốc tế: Chia sẻ thông tin và hợp tác quốc tế để chống lại tội phạm mạng liên quan đến AI.
AI là một công nghệ đầy hứa hẹn nhưng cũng ẩn chứa nhiều rủi ro tiềm ẩn. Chúng ta cần phải tiếp cận AI một cách thận trọng, đồng thời phát triển và ứng dụng AI một cách có trách nhiệm, để biến AI thành công cụ hữu ích, góp phần tạo ra một tương lai tốt đẹp hơn cho nhân loại.
Phươgn Uyên