Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đưa ra cảnh báo nghiêm túc và khẳng định rằng sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể làm tăng thêm tình trạng bất bình đẳng thu nhập ở cả cấp độ toàn cầu và quốc gia. Trong một tài liệu được phát hành gần đây, IMF đưa ra các khám phá tác động nhiều mặt của AI đối với người lao động và các quốc gia, trong đó nêu bật khả năng mở rộng sự chênh lệch hiện có về thu nhập.
Tác động đến người lao động
Việc áp dụng AI ngày càng tăng đặt ra thách thức đáng kể đối với một số lĩnh vực công việc nhất định. Nghiên cứu của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho thấy các vai trò liên quan đến nhiệm vụ hành chính, hoạt động văn thư, thiết kế cơ sở dữ liệu, phân tích dữ liệu, sáng tạo nội dung, giám sát các vấn đề đối ngoại, xu hướng, tìm nguồn thông tin và tài liệu thủ tục có nhiều khả năng bị thay thế hơn là được cải thiện bởi AI. Người lao động trong các lĩnh vực này có thể chứng kiến cơ hội việc làm bị suy giảm, dẫn đến tiền lương bị giảm và nguy cơ rơi vào cảnh nghèo đói tăng lên.
Trong khi một số công nhân có thể phải đối mặt với triển vọng việc làm ngày càng giảm, thì những người khác, đặc biệt là những người trẻ tuổi và am hiểu công nghệ, có thể tận dụng AI để nâng cao năng suất của họ. Sự khác biệt về khả năng thích ứng này có thể dẫn đến khoảng cách lương ngày càng lớn giữa những người có thể khai thác tiềm năng của AI và những người không thể và tạo ra sự bất bình đẳng thu nhập giữa hai nhóm này.
Tác động tới các quốc gia
Lợi ích từ việc áp dụng AI khác nhau giữa các quốc gia, chủ yếu phụ thuộc vào sự sẵn sàng của họ để đón nhận công nghệ mang tính biến đổi này. Đánh giá của IMF dựa trên bốn trụ cột: cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, đổi mới và hội nhập kinh tế, chính sách thị trường lao động, quy định và đạo đức. Các nền kinh tế giàu có hơn, mặc dù dễ bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn thị trường lao động do AI gây ra, nhưng lại được trang bị tốt hơn để khai thác lợi ích của AI, từ đó có khả năng đạt được nhiều hơn là mất đi.
Các nước thu nhập thấp phải đối mặt với những thách thức do thiếu sự chuẩn bị, đặc trưng là cơ sở hạ tầng kỹ thuật số không đầy đủ và lực lượng lao động có kỹ năng kỹ thuật số kém hơn. Do đó, việc sử dụng AI ngày càng tăng có thể củng cố khoảng cách giữa các quốc gia giàu có và nghèo khó, làm tăng thêm tình trạng bất bình đẳng thu nhập toàn cầu.
Khuyến nghị từ IMF
IMF nhấn mạnh rằng các quốc gia phải vượt trội ở cả bốn khía cạnh của các chỉ số trên chuẩn bị để nhận ra đầy đủ lợi ích kinh tế của việc áp dụng AI. Các nền kinh tế tiên tiến nên ưu tiên đổi mới và tích hợp AI đồng thời thiết lập các khung pháp lý mạnh mẽ. Ngược lại, các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển nên tập trung xây dựng nền tảng vững chắc thông qua đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và đào tạo lực lượng lao động có năng lực về kỹ thuật số.
Đánh giá nghiêm túc của IMF nhấn mạnh những hậu quả tiềm ẩn của việc phát triển AI không được kiểm soát. Mặc dù AI mang lại hứa hẹn về sự đổi mới và tăng năng suất, nhưng nó cũng có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng về thu nhập, khiến những người không được trang bị đầy đủ để thích nghi phải bỏ lại phía sau. Khi các quốc gia vật lộn với cuộc cách mạng công nghệ này, điều cấp thiết nằm ở việc thúc đẩy cách tiếp cận cân bằng và toàn diện để đảm bảo rằng lợi ích của AI được phân bổ một cách công bằng.
Đức Anh
