Toàn tập về Chế độ học tập (Study Mode) của ChatGPT: Hướng dẫn từ A-Z và tác động đến tương lai EdTech

197

30/7/2025 (TinAI.vn) – Bạn đã bao giờ cảm thấy bế tắc trước một bài toán khó lúc nửa đêm, muốn tìm một người kiên nhẫn giải thích cặn kẽ một khái niệm lịch sử phức tạp, hay đơn giản là cần một người kiểm tra kiến thức trước kỳ thi quan trọng? Việc tìm kiếm một gia sư chất lượng, phù hợp với túi tiền và luôn sẵn sàng 24/7 dường như là một điều không tưởng với hầu hết mọi người.

Các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) trước đây, dù thông minh, thường chỉ dừng lại ở việc trả lời câu hỏi một cách máy móc, thiếu đi tính sư phạm và khả năng tương tác sâu để thực sự thúc đẩy quá trình học. Nhưng mọi thứ đang thay đổi. Với sự ra đời của Chế độ học tập (Study Mode), OpenAI đã biến ChatGPT từ một công cụ hỏi-đáp thông minh thành một người bạn đồng hành, một gia sư cá nhân thực thụ, hứa hẹn sẽ định hình lại hoàn toàn cách chúng ta tiếp cận kiến thức.

Chế độ học tập của ChatGPT là gì và tại sao nó là một “bước ngoặt”?

Giao diện lần đầu tương tác với chức năng Study Mode (Học hỏi / Học tập) trên ChatGPT

Giải mã Study Mode: Không chỉ là hỏi và đáp

Chế độ học tập của ChatGPT là một tập hợp các tính năng được thiết kế đặc biệt để biến ChatGPT thành một công cụ hỗ trợ giáo dục mạnh mẽ và được tích hợp triển khai cho người dùng các gói Free, Plus, Pro, Team và sẽ sớm có mặt trên ChatGPT Edu trong vài tuần tới. Nó không chỉ cung cấp câu trả lời mà còn tương tác với bạn như một người thầy, giúp bạn hiểu sâu vấn đề và ghi nhớ kiến thức lâu hơn. Các tính năng cốt lõi bao gồm:

• Giải thích theo nhiều phong cách: Yêu cầu ChatGPT giải thích một chủ đề theo cách dành cho trẻ em, cho chuyên gia, hoặc sử dụng các phép ẩn dụ dễ hiểu.

• Cá nhân hóa lộ trình: ChatGPT sẽ ghi nhớ phong cách học và những điểm bạn còn yếu để điều chỉnh cách giải thích và các bài tập trong những lần tương tác sau.

• Đóng vai (Role-playing): Bạn có thể yêu cầu ChatGPT đóng vai một nhân vật lịch sử, một nhà khoa học, hoặc một lập trình viên kinh nghiệm để cuộc trò chuyện trở nên sinh động và trực quan hơn.

Để thấy rõ sự khác biệt, hãy xem bảng so sánh dưới đây:

“Bước ngoặt” so với phương pháp học truyền thống với AI

Sự ra đời của Study Mode đánh dấu một bước ngoặt thực sự vì nó giải quyết được những hạn chế cố hữu của các phương pháp học tập trước đây:

1. Cá nhân hóa lộ trình học tập theo thời gian thực: Thay vì một giáo trình cố định, AI có thể linh hoạt điều chỉnh nội dung, độ khó và phương pháp giảng dạy dựa trên phản hồi ngay lập tức của bạn.

2. Tăng cường sự tương tác và chủ động: Thay vì chỉ ngồi nghe giảng hoặc đọc tài liệu, bạn được khuyến khích đặt câu hỏi, tranh luận và tự kiểm tra, biến việc học thành một quá trình khám phá chủ động.

3. Phá vỡ rào cản về chi phí và thời gian: Cung cấp quyền truy cập vào một “gia sư” chất lượng cao mọi lúc, mọi nơi, với chi phí thấp hơn rất nhiều so với gia sư truyền thống.

Hướng dẫn sử dụng Chế độ học tập từ A-Z cho người mới bắt đầu

Kích hoạt và làm quen với giao diện

Việc bắt đầu rất đơn giản. Khi bạn cần sự hỗ trợ của ChatGPT với chế độ “Học tập” – Hãy Click nút ‘Công cụ” tại cửa sổ nhập thông tin của ChatGPT và chọn nút “Học tập” hoặc “Học hỏi”  rồi đặt câu hỏi / yêu cầu với nội dung cần được hỗ trợ (ví dụ: “Hãy giải thích về thuyết tương đối”)

Khi này bạn sẽ được ChatGPT đưa ra những câu hỏi dẫn hướng / gợi ý giúp bạn tiếp cận / giải quyết vấn đề theo cách giúp bạn chủ động hơn trong việc giải quyết vấn đề cần được hỗ trợ.

Ứng dụng thực chiến: Chinh phục các môn học khó nhằn

• Học Toán: Đừng chỉ hỏi đáp án. Hãy tải lên hình ảnh một bài toán và yêu cầu, Ví dụ: “Hãy hướng dẫn tôi giải bài toán này từng bước một, và giải thích tại sao lại dùng công thức đó ở mỗi bước.” và nhận kết quả: 
  

• Học Lập trình: Gặp một đoạn code bị lỗi? Hãy gửi nó và yêu cầu: “Hãy tìm lỗi trong đoạn code Python này và giải thích cho tôi nguyên nhân gây ra lỗi cũng như cách khắc phục nó. Sau đó, hãy cho tôi một bài tập tương tự để luyện tập.”

• Học Lịch sử/Văn học: Thay vì đọc một bài tóm tắt nhàm chán, hãy thử: “Hãy đóng vai là Napoleon và kể cho tôi nghe về trận Waterloo từ góc nhìn của ông. Sau đó, tạo cho tôi 5 câu hỏi trắc nghiệm về sự kiện này.”

Tác động đến tương lai ngành giáo dục (EdTech) và những điều cần lưu ý

Tầm nhìn của OpenAI: Tương lai của giáo dục được cá nhân hóa

OpenAI không có ý định dùng AI để thay thế giáo viên. Thay vào đó, tầm nhìn của họ là cung cấp một công cụ mạnh mẽ để hỗ trợ giáo viên và cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho từng học sinh. AI sẽ đảm nhận việc giải đáp các thắc mắc lặp đi lặp lại, tạo bài tập phù hợp với năng lực từng người, giúp giáo viên có thêm thời gian để tập trung vào việc truyền cảm hứng, phát triển kỹ năng mềm và tư duy phản biện cho học sinh.

EdTech sẽ thay đổi như thế nào?

Sự xuất hiện của các gia sư AI thông minh như ChatGPT sẽ thúc đẩy toàn bộ ngành công nghệ giáo dục (EdTech) phải đổi mới. Các nền tảng học tập trực tuyến sẽ không còn đơn thuần là các kho chứa video bài giảng, mà sẽ phải tích hợp AI sâu hơn để tạo ra các lộ trình học tập tương tác, thông minh và có tính thích ứng cao. Theo báo cáo của UNESCO, việc tích hợp AI có đạo đức vào giáo dục có thể giúp giải quyết một số thách thức lớn nhất của ngành, nhưng cần có các quy định chặt chẽ để đảm bảo công bằng và hòa nhập.

Thách thức và tranh cãi: Liệu học sinh có trở nên lười suy nghĩ?

Đây là một lo ngại chính đáng. Bất kỳ công cụ mạnh mẽ nào cũng có nguy cơ bị lạm dụng. Các rủi ro chính bao gồm:

• Sự phụ thuộc: Học sinh có thể trở nên lười bi”ếng, chỉ tìm kiếm câu trả lời thay vì tự mình tư duy.

• Gian lận học thuật: Dễ dàng sử dụng AI để hoàn thành bài tập về nhà.

• Thiên kiến (Bias): AI được huấn luyện trên dữ liệu khổng lồ từ Internet, có thể chứa đựng những thông tin sai lệch hoặc định kiến.

Để giải quyết vấn đề này, vai trò của giáo viên và phụ huynh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Họ cần hướng dẫn học sinh cách sử dụng AI như một công cụ để khơi gợi tư duy, chứ không phải là một cỗ máy làm bài hộ. Một nghiên cứu từ Harvard Business Review cũng chỉ ra rằng những người làm việc hiệu quả với AI là những người biết cách đặt câu hỏi thông minh và sử dụng công nghệ để nâng cao, chứ không phải thay thế, khả năng của mình.

Lời khuyên cho từng đối tượng: Tận dụng Study Mode hiệu quả nhất

• Dành cho học sinh, sinh viên: Hãy là người cầm lái. Đừng chỉ hỏi “Đáp án là gì?”. Hãy hỏi “Tại sao?”, “Nếu… thì sao?”, “Hãy giải thích theo cách khác”. Sử dụng AI để tranh luận và kiểm chứng ý tưởng của bạn.

• Dành cho phụ huynh: Hãy biến nó thành một hoạt động chung. Cùng con khám phá một chủ đề, yêu cầu AI tạo ra các trò chơi đố vui cho cả gia đình. Đây là cơ hội để đồng hành và hiểu hơn về quá trình học tập của con.

• Dành cho giáo viên: Tích hợp AI vào giáo án. Dùng nó để tạo ra các case study, các bài tập phân hóa theo năng lực học sinh, hoặc thậm chí là một “đối thủ tranh luận ảo” trong các giờ học trên lớp để kích thích tư duy phản biện.

Công cụ đã có, tư duy của bạn là chìa khóa

Chế độ học tập của ChatGPT không phải là một cây đũa thần, nhưng nó chắc chắn là một công cụ mang tính cách mạng. Nó mang đến tiềm năng dân chủ hóa giáo dục chất lượng cao, biến việc học trở nên thú vị, trực quan và hiệu quả hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, giá trị thực sự của công cụ này không nằm ở các thuật toán phức tạp, mà nằm ở trong tay người sử dụng. Tư duy tò mò, tinh thần chủ động và khả năng đặt câu hỏi thông minh chính là chìa khóa để khai phá toàn bộ sức mạnh của người gia sư AI này.

Tài liệu tham khảo:

UNESCO. (2023). Guidance for generative AI in education and research. Truy cập từ: https://www.unesco.org/en/articles/guidance-generative-ai-education-and-research
Wilson, H. J., & Daugherty, P. R. (2018). Collaborative Intelligence: Humans and AI Are Joining Forces. Harvard Business Review. Truy cập từ: https://hbr.org/2018/07/collaborative-intelligence-humans-and-ai-are-joining-forces

TS. Nguyễn Trung Hòa

---