Sự biến động công việc trong kỷ nguyên AI đang làm bạn lo lắng về tương lai nghề nghiệp của mình? Hãy luôn dẫn đầu với 8 bước TinAI.vn chia sẻ dưới đây, bạn sẽ trở nên luôn vững vàng trước mọi sự biến động của công nghệ trí tuệ nhân tạo.
Các công cụ AI hỗ trợ công việc như ChatGPT đã giúp nhiều doanh nghiệp trên toàn cầu tự động hóa quy trình dễ dàng hơn, mở ra một kỷ nguyên mới về năng suất tại nơi làm việc, nhưng kết quả là khiến nhiều người lao động lo lắng về việc làm trong tương lai của họ.
Những công việc đó không chỉ là văn thư hay viết lách. Khi các mô hình AI ngày càng trở nên thành thạo hơn với khả năng suy luận, tư duy giống con người thì ngay cả những công việc an toàn trước đây bao gồm luật sư, lập trình viên và nhà phân tích tài chính, giáo viên… cũng có nguy cơ bị tăng cường hoặc thay thế hoàn toàn nếu xu hướng hiện tại tiếp tục.
Nhưng nếu bạn lo lắng về khả năng tồn tại trong tương lai về công việc của mình, đừng vội “nhấn nút hoảng sợ“. Hãy bình tĩnh và vận dụng 8 biện pháp thiết thực mà TinAI.vn chia sẻ dưới đây, bạn sẽ vượt qua tình trạng không chắc chắn và những nỗi lo sợ đó bao gồm tận dụng các kỹ năng và sử dụng AI để làm lợi thế cho mình.
Trước tiên chúng ta thử phân tích thêm xem khi trí tuệ nhân tạo phát triển thì những công việc nào của con người sẽ bị ảnh hưởng trước tiên trong kỷ nguyên AI?
Một điều rõ ràng trong lịch sử phát triển của công nghệ đã chứng minh rằng nó đã lấy đi cũng như gây ảnh hưởng rất lớn tới thị trường việc làm của con người. Ví dụ, khi công nghệ tự động hóa trong các hệ thống máy dệt phát triển đã làm giảm rõ rệt số lượng nhân công trong các công xưởng, nhà máy dệt. Tuy nhiên, trong khi cuộc cách mạng công nghiệp trước đây xoay quanh việc gây ảnh hưởng tới nguồn lao động thể chất thì với khả năng nhận thức và xử lý dữ liệu nâng cao như hiện nay của AI nó đã trở thành mối đe dọa đối với nhiều vai trò công việc liên quan đến trí tuệ như văn thư và dựa trên tri thức.
Cụ thể hơn, theo công ty nghiên cứu Forrester dự đoán có tới 2,4 triệu việc làm ở Mỹ có thể bị thay thế trong thời gian tới. Nhưng những việc làm nào có nhiều khả năng bị ảnh hưởng nhất?
Nếu theo dõi các thông tin trên thị trường việc làm gần đây, chúng ta chứng kiến hàng loạt các công ty công nghệ lớn như: Google; Amazon; Meta… đang tiến hành cắt giảm nguồn nhân công trong các lĩnh vực mà AI đã có những sự hỗ trợ đáng kể tại văn phòng . Và những vai trò có nguy cơ bị thay thế lớn nhất bao gồm cả các công việc hành chính như nhân viên nhập dữ liệu, trợ lý nhân sự và quản lý tài khoản ngân hàng. Và điển hình gần đây nhất là 30.000 nhân viên trong ngành quảng cáo, truyền thông của Google bị sa thải hay 27.180 nhân sự của Amazon cũng đã bị cắt giảm trước sự ảnh hưởng của làn sóng công nghệ AI trong năm 2023 và 500 người ngay đầu năm 2024…
Theo Forester, các trợ lý pháp lý và khoa học cũng có thể bị AI tác động tới vai trò của họ trong những năm tới, trong khi người viết nội dung và nhà thiết kế đồ họa cũng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các Chatbot AI.
Mặc dù công nghệ GPT-4 mạnh mẽ của OpenAI đang mang lại những mối rủi ro tiềm tàng ngày càng gia tăng đối với các vị trí việc làm được trả lương cao như luật sư, kỹ sư và nhà khoa học, nhưng có nhiều khả năng AI sẽ được sử dụng để tăng cường các vai trò này thay vì loại bỏ chúng hoàn toàn.
Nhưng bất kể lĩnh vực hoặc cấp độ kinh nghiệm của bạn là gì, bạn có thể thực hiện 8 bước sau để giảm thiểu tác động của công nghệ và gạt nỗi lo về nguy cơ sự nghiệp sẽ bị ảnh hưởng bởi AI sang một bên.
1. Sử dụng AI để làm lợi thế cho bạn
Có câu ngạn ngữ nói rằng “nếu bạn không thể đánh bại họ hãy tham gia cùng họ“. Mặc dù có rất nhiều nhiệm vụ mà con người có thể hoàn thành tốt hơn Chatbot AI, nhưng việc cạnh tranh với các công cụ như ChatGPT là vô ích khi nói đến việc hợp lý hóa các quy trình làm việc cơ bản hay xử lý các nguồn dữ liệu khổng lồ.
Bằng cách sử dụng AI để thực hiện các chức năng cơ bản như lập kế hoạch công việc, quản lý thời gian và phân tích dữ liệu, bạn sẽ có nhiều thời gian và năng lượng hơn để tập trung vào các nhiệm vụ do con người thực hiện. Sử dụng công nghệ một cách thông minh cũng sẽ giúp bạn có lợi thế hơn những đồng nghiệp khác có trình độ hiểu biết về AI thấp hơn, đồng thời mang lại cho bạn đòn bẩy đối với chính sách AI trong tương lai tại nơi làm việc của bạn.
Học cách làm việc thông minh cùng với các hệ thống AI như một công cụ, tận dụng khả năng của chúng để nâng cao năng suất và hiệu quả”. Và tích cực tìm kiếm cơ hội để kết hợp các công cụ AI vào quy trình làm việc của bạn, điều này có thể khiến vai trò của bạn trở nên cần thiết hơn tại nơi làm việc.
2. Làm quen với lời nhắc ChatGPT và các công cụ Chatbot AI
Phản hồi của Chatbot Ai chỉ tốt khi nó được cung cấp thông tin hay yêu cầu đầu vào đầy đủ. Vì vậy, một cách khác để tận dụng tối đa các công cụ như ChatGPT, Google Bard và Gemini, Bing Chat… là học cách nắm vững nghệ thuật của việc tạo lời nhắc – Prompt.
Nói chung, có một số yếu tố chính cần lưu ý khi tạo lời nhắc. Bạn nên sử dụng ngôn ngữ rõ ràng với thông tin đầy đủ, để có kết quả phản hồi tốt nhất. Bạn cũng nên nêu cụ thể nhất có thể, thêm nhiều ngữ cảnh và ví dụ để Chatbot AI tham khảo và phân tích thông tin, đưa ra kết quả như bạn đang mong muốn.
Tìm hiểu cách tạo lời nhắc và xây dựng quy trình mà bạn có thể tạo ra sản lượng gấp mười lần trong thời gian ngắn hơn nhiều với ít nỗ lực hơn nhiều. Có thể hoàn thành công việc của nhiều người một cách hiệu quả sẽ giúp bạn nổi bật hơn.
Cho dù bạn đang sử dụng ChatGPT để nghiên cứu SEO hay sản xuất nội dung, bạn cũng nên tra cứu các ví dụ về lời nhắc hay tham khảo các hướng dẫn vể sử dụng ChatGPT hiệu quả đã được thử nghiệm để có thể sử dụng nó tốt nhất cho công việc, ngành nghề cụ thể của mình.
3. Tạo GPT tùy chỉnh cho bạn hay công ty
OpenAI gần đây đã ra mắt cửa hàng GPT , cho phép người dùng tạo và kiếm tiền từ GPT tùy chỉnh của riêng họ. Tìm hiểu các quy tắc của các Chatbot AI hiện có là một chuyện, nhưng việc tạo GPT tùy chỉnh cho cá nhân bạn hay công ty của bạn sẽ giúp vai trò của bạn trở nên không thể thiếu bằng cách chứng minh với nơi bạn làm việc rằng bạn là chuyên gia trong lĩnh vực này.
GPT tùy chỉnh có thể phục vụ doanh nghiệp theo nhiều cách khác nhau. Chúng có thể được sử dụng như một trung tâm nguồn lực nội bộ, giúp nhân viên nhanh chóng nhận được câu trả lời cho các truy vấn tập trung vào công ty hoặc cũng có thể được sử dụng để xử lý các yêu cầu hỗ trợ khách hàng bên ngoài. Bạn cũng không cần phải là một lập trình viên chuyên nghiệp để xây dựng nó. Quá trình này chỉ mất khoảng 15 phút từ đầu đến cuối nếu bạn làm chính xác các bước hướng dẫn và gợi ý trên màn hình tạo GPT của OpenAI.
4. Trở thành một nhà nghiên cứu chuyên nghiệp
Không thể phủ nhận rằng ChatGPT là một người bạn đồng hành nghiên cứu tốt của bất cứ ai và điều này đã được minh chứng với nhiều luận văn, bản nghiên cứu đã được sinh viên, nhà nghiên cứu vận dụng ChatGPT hỗ trợ cho mình và đạt kết quả rất tốt. Nhưng với việc ChatGPT 3.5 chỉ có thể truy xuất thông tin đến tháng 1 năm 2022 và giới hạn dữ liệu của ChatGPT-4 chỉ mở rộng đến tháng 4 năm 2023, chatbot không thể đưa dữ liệu hiện tại vào phản hồi của nó. Chatbot AI cũng dễ mắc lỗi, cung cấp thông tin không đầy đủ, thiếu thông tin nguồn, càng hạn chế việc sử dụng.
Do đó để khắc phục những thiếu sót này, điều quan trọng là phải sử dụng nhiều kênh khác nhau – từ blog trực tuyến đến các tạp chí học thuật – khi tiến hành nghiên cứu hay khai thác dữ liệu. Bạn cũng nên kiểm tra tính xác thực của các phản hồi bạn nhận được từ Chatbot AI để tránh hoàn toàn phụ thuộc vào các công cụ này.
5. Rèn luyện trí tuệ cảm xúc của bạn
Cho dù AI có tiến bộ theo thời gian thì nó cũng sẽ chưa thể có ngay được một khả năng thiên phú như con người đó là “trí tuệ cảm xúc“. Vì thế, một cách để chiếm ưu thế trước AI và biến mình thành một người không thể thiếu trong đội nhóm của bạn là trau dồi và phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ).
Bạn cần cân nhắc, trong ngành cụ thể của mình, những gì AI không thể làm được. Học hỏi và phát triển trong không gian đó. AI cuối cùng sẽ di chuyển vào không gian đó? Có thể, vì vậy bạn sẽ cần phải thường xuyên thay đổi hướng đi và cách mình làm việc.
Những người có mức EQ cao sẽ thành thạo hơn trong việc xây dựng mối quan hệ bền chặt với đồng nghiệp, xử lý các tình huống khó lường và cộng tác hiệu quả. Trên thực tế, một cuộc khảo sát của TalentSmart đã tiết lộ rằng 90% những người có thành tích xuất sắc nhất được phát hiện là có trí tuệ cảm xúc cao.
Có rất nhiều cách để thể hiện EQ trong bối cảnh nơi làm việc, bao gồm phản ứng tích cực với các sáng kiến mới, linh hoạt với nhu cầu của đơn vị, giao tiếp với đồng nghiệp ngoài giờ làm việc và thực hành lắng nghe tích cực.
6. Phát triển khả năng sáng tạo của bạn
Một khía cạnh khác mà AI còn chưa được hoàn thiện đó là tính sáng tạo. Mặc dù các Chatbot AI có khả năng xử lý các luồng dữ liệu và tạo ra mã lập trình phức tạp một cách dễ dàng, nhưng AI sẽ khó có thể tạo ra một ý tưởng ban đầu giống con người.
Hạn chế này là lý do tại sao các mô hình AI ít gây ra mối đe dọa hơn đối với những công việc phụ thuộc vào sự sáng tạo như tiểu thuyết gia, biên đạo múa, nhà tạo mẫu và nhạc sĩ… Nhưng không chỉ có hoạt động sáng tạo mới được bảo vệ khỏi sự tiếp quản của AI. Miễn là bạn có thể thể hiện các quy trình sáng tạo trong công việc hiện tại của mình, bạn sẽ có lợi thế hơn AI.
Bạn sẽ không bị AI thay thế ở hiện tại hay tương lai nếu bạn là người có tư duy sáng tạo, luôn sẵn sàng giải quyết vấn đề, bất kể bạn có phải là chuyên gia về trí tuệ nhân tạo hay không?
Ngay cả khi bạn cho rằng mình thiếu khả năng sáng tạo, vẫn có rất nhiều cách để thể hiện sức mạnh này với nhà tuyển dụng, bao gồm việc động não để đưa ra các ý tưởng mới, đánh giá lại các quy trình thiết lập công việc hiện tại và đưa ra các ý tưởng cải tiến sáng tạo hơn và cởi mở với tư duy đổi mới.
7. Xây dựng thương hiệu cá nhân của bạn
AI không phải là bậc thầy ở mọi lĩnh vực. Mặc dù Chatbot AI có khả năng thực hiện một loạt nhiệm vụ dường như rất hạn chế nhưng chúng sẽ không bao giờ có thể tái tạo được chuyên môn, kiến thức và tầm ảnh hưởng của các nhà lãnh đạo trong ngành cụ thể nào đó.
Do đó, một trong những cách tốt nhất để bảo vệ vị trí của bạn trong công việc hiện tại và hơn thế nữa là tìm ra một vị trí cụ thể trong lĩnh vực của bạn và phát triển thương hiệu cá nhân của bạn. Làm như vậy sẽ cải thiện lợi thế cạnh tranh trong ngành của bạn, không chỉ trước các công cụ AI mà còn bảo vệ bạn trước những nhân viên khác đang cạnh tranh cho các vị trí tương tự.
Bạn cũng không cần phải làm điều này một mình. Kết nối với những người có cùng chí hướng và xây dựng mạng lưới là một cách tuyệt vời để củng cố vị trí của bạn với tư cách là người dẫn đầu ngành và nâng cao tuổi thọ sự nghiệp của bạn.
8. Đa dạng hóa kỹ năng của bạn
Cuối cùng, đối với những người làm những công việc có nguy cơ tự động hóa cao hơn, giờ là thời điểm tuyệt vời để củng cố lợi thế việc làm của bạn bằng cách phát triển các kỹ năng mới.
Không bao giờ là quá muộn để nâng cao kỹ năng và khi AI tiếp tục phá vỡ thị trường việc làm, việc bổ sung thêm nhiều các kỹ năng cần thiết vào kho dữ trữ của bạn là cách tốt nhất để luôn dẫn đầu trước mọi xu hướng. Các kỹ năng của con người liên quan đến tính sáng tạo, tư duy phê phán và giải quyết vấn đề là điểm khởi đầu tuyệt vời vì chúng ngày càng trở nên có giá trị hơn trong thời đại AI. Tuy nhiên, việc tăng gấp đôi và cải thiện trình độ hiểu biết về kỹ thuật số cũng sẽ phục vụ tốt cho bạn và giúp bạn dễ dàng thích ứng với bối cảnh công việc đang thay đổi.
AI phụ thuộc rất nhiều vào dữ liệu như một thành phần không thể thiếu là món ăn giống như của con người. Đạt được kiến thức chuyên môn về hiểu, diễn giải và làm việc với dữ liệu bằng cách phát triển tài năng của bạn. Phân tích dữ liệu, trực quan hóa dữ liệu và hiểu biết thống kê cơ bản đều là những điều hết sức cần thiết trong kỷ nguyên AI.
Bạn còn là người mới đối với AI hay đang tiếp cận AI? Không vấn đề gì, khi bạn quan tâm và vận dụng 8 bước trên một cách thuẩn thục chắc chắn sẽ giúp bạn tự tin và luôn vững vàng trước mọi sự phát triển của AI và bảo vệ tốt hơn sự nghiệp và công việc của mình.
Trung Hòa
