Với khả năng tiếp cận thông tin không giới hạn, khả năng xử lý vượt trội, khả năng học hỏi nhanh và không bị ràng buộc về mặt cảm xúc, AI sẽ sớm vượt qua khả năng của con người trong nhiều lĩnh vực lãnh đạo. Các nghiên cứu trên thế giới ở nhiều ngành đã chỉ ra rằng, nhân viên tin tưởng vào AI hơn là vào ông chủ con người của họ trong một số lĩnh vực lãnh đạo nhất định.
Nhưng chỉ vì AI có thể làm chủ được nhiều quy trình phức tạp trong công việc không có nghĩa là lãnh đạo có nguy cơ bị thay thế. Con người vẫn luôn muốn được người khác dẫn dắt, đặc biệt là trong một số trường hợp có biến động về bối cảnh, môi trường, tư tưởng…
Nhiều nghiên cứu trong các thập kỷ vừa qua, đã phân tích và vạch ra ý nghĩa của việc trở thành một nhà lãnh đạo hiệu quả và thành công luôn có ý nghĩa với việc dẫn dắt, tổ chức cho đội ngũ, đội nhóm làm nên những thành tựu tuyệt vời. Nói tóm lại, chúng ta có thể nhận thấy rằng bạn càng có tính nhân văn trong khả năng lãnh đạo thì kết quả cho nhóm, tổ chức và chính bạn càng tốt. Các nhà lãnh đạo thành công ngày nay “cần hiểu và tận dụng lợi ích của AI”. Đồng thời, họ cần phát huy những phẩm chất con người độc đáo của mình một cách trọn vẹn hơn.
Nhanh hơn, chính xác hơn, ít sai lệch hơn, nhất quán hơn
AI có thể phân tích lượng dữ liệu khổng lồ và xác định các mẫu chính xác hơn bất kỳ con người nào. Với AI, bạn có thể giảm hoặc loại bỏ ảnh hưởng của trạng thái tinh thần, nền tảng và các mối quan hệ/vị trí/quan điểm cá nhân của người lãnh đạo, giúp AI trở nên vượt trội trong các lĩnh vực chiến lược và ra quyết định.
AI cũng có thể nhất quán hơn và ít thay đổi hơn so với các nhà lãnh đạo con người, điều này có lợi trong một số lĩnh vực lãnh đạo nhất định như lập kế hoạch, phân công công việc và mức độ ưu tiên công việc. Người lao động chắc chắn sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi AI đóng vai trò phân tích hiệu suất cũng như tối ưu hóa các hành động của họ dựa trên các số liệu cụ thể.
Điều này có được là do AI có thể cung cấp cho nhân viên phản hồi theo thời gian thực, được cá nhân hóa hơn về hiệu suất của họ. AI có thể phân tích điểm mạnh và lĩnh vực cần cải thiện của nhân viên, đồng thời đưa ra hướng dẫn, đào tạo hoặc các nguồn lực khác để giúp họ phát triển.
Nhưng những lợi ích này và những lợi ích trong tương lai khi AI tiến bộ sẽ không khiến các nhà lãnh đạo sợ bị thay thế. Bởi thực tế, nhân viên muốn được dẫn dắt bởi con người chứ không phải công nghệ.
Không hoàn hảo nhưng có độ tin tưởng hơn trong việc xác thực
Mặc dù AI có tiềm năng hỗ trợ đắc lực cho các nhà lãnh đạo nhưng nó cũng có những hạn chế. Mặc dù chúng ta thường nghĩ công việc được tổ chức một cách lý tưởng, chuyên nghiệp và hiệu chỉnh nhanh chóng, nhưng trên thực tế, công việc chứa đầy những tình huống khó lường, những bất an, những kế hoạch cá nhân và những hy vọng… Và chính trong những lĩnh vực rất con người này, AI hiện tại đang có những hạn chế.
AI có thể lạm dụng hoặc xử lý sai dữ liệu cá nhân và tạo cảm giác dễ bị tổn thương cho con người. Nhiều người còn có nỗi lo sợ bị phân biệt đối xử nếu AI bị áp dụng các chiến lược định kiến và đối xử bất công với một số nhóm nhất định trong thuật toán hay các công cụ lập trình ra nó. Những người khác lo ngại về sự thiếu minh bạch và “hộp đen” trong đó các quyết định của AI diễn ra, dẫn đến sự không chắc chắn về cách mà nó đưa ra các đề xuất. Và con người cũng cần có trách nhiệm tránh những thất bại trong việc quản lý về vấn đề này.
Thay vì băn khoăn về điểm trên, các nhà lãnh đạo cần quan tâm họ nên dành thời gian vào đâu – trong những phần rất con người, đầy cảm xúc của công việc, đòi hỏi những cuộc trò chuyện quan tâm và minh bạch dành cho nhân viên của họ.
Không ở đâu sự minh bạch và thẳng thắn của lãnh đạo lại cần thiết và có giá trị hơn trong lĩnh vực tuyển dụng và con đường thăng tiến dành cho nhân viên. Mặc dù trong đời sống của con người nhất là trong quá trình quản lý tổ chức công việc và làm việc của con người vẫn luôn có những sự phức tạp và lộn xộn trong các tương tác giữa nhân viên và lãnh đạo, nhưng chắc chắn một điều nhân viên vẫn luôn cần và tin tưởng vào sự lãnh đạo của con người hơn là AI. Tất nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta nên tránh xa AI và nhiều lợi ích về hiệu suất của nó. Thay vào đó, những nhà lãnh đạo giỏi nhất của ngày hôm nay – và trong tương lai cần tìm thấy sự cân bằng trong hoạt động của họ để tận dụng AI và nhiều điểm mạnh của nó, đồng thời tăng gấp đôi phẩm chất con người của họ với tư cách là những nhà lãnh đạo.
Cách nắm bắt AI trong khi coi trọng phẩm chất con người
Trong tương lai, với sự hỗ trợ của AI, các nhà lãnh đạo sẽ tận dụng AI và đạt được nhiều lợi thế rõ rệt về năng suất, hiệu quả để ra các quyết định. Đồng thời, những nhà lãnh đạo thể hiện khả năng lãnh đạo lấy con người làm trung tâm hơn sẽ xuất sắc trong việc thu hút, giữ chân, phát triển và động viên những nhân tài hàng đầu. Làm thế nào để bạn biết liệu bạn nên tận dụng AI hay phát huy phẩm chất con người của mình vào một tình huống – hay sử dụng kết hợp các tài nguyên này? Hãy tự hỏi mình hai câu hỏi sau:
- Tình huống đó có dựa vào kiến thức, tư duy hợp lý hay cần phải phân tích thêm không?
- Tình huống đó có đòi hỏi những phẩm chất xã hội, cảm xúc hoặc cá nhân không?
Các nhà lãnh đạo giỏi nhất hiện nay đã và đang tham gia vào việc tìm hiểu những gì AI có thể làm, những gì nó không thể làm và một số vấn đề đạo đức liên quan đến việc sử dụng nó. Có rất nhiều bài viết và tài nguyên tuyệt vời bao gồm các trường hợp sử dụng và chiến lược để bắt đầu với AI. Nhưng mọi thứ không phải dừng ở đó. Các nhà lãnh đạo luôn cần phải sát sao hơn nữa vào công việc quản lý của mình, trở thành những nhà lãnh đạo nhân văn hơn, những người tạo ra sự tin tưởng và lòng trung thành, cùng với lòng nhiệt thành và cam kết cho nhân viên của họ vào tổ chức của mình.
Những phẩm chất cốt lõi của lãnh đạo con người
Để trở thành người lãnh đạo, chắc chắn mỗi người đã đều phải rèn luyện, học tập ở trường lớp rất nhiều, nhưng có một điều có thể làm bạn hơi ngạc nhiên rằng “lãnh đạo là nên quên đi việc học quản lý một cách máy móc và hãy học lại cách làm người” ở mỗi tổ chức, môi trường và hoàn cảnh khác nhau”. Bởi khả năng lãnh đạo của con người là thể hiện như một con người đích thực nhưng dễ bị tổn thương, không hoàn hảo và thường không có tất cả các câu trả lời. Mấu chốt của sự lãnh đạo con người và để trở nên thành công trong việc lãnh đạo cần ba phẩm chất cốt lõi: nhận thức, lòng trắc ẩn và trí tuệ.
Nhận thức
Nhận thức là khả năng của tâm trí nhận thức được trạng thái tinh thần, suy nghĩ và cảm xúc của bạn cũng như thế giới và mọi người xung quanh bạn. Với nhận thức, bạn sẽ có khả năng tự làm chủ suy nghĩ và cảm xúc của mình tốt hơn và có khả năng lãnh đạo người khác tốt hơn. Với nhận thức, bạn cũng phát triển được sự nhanh nhẹn về tinh thần, khả năng xen kẽ giữa việc tập trung vào các ưu tiên và nhiệm vụ quan trọng. Trong một thế giới có nhịp độ thay đổi nhanh, sự linh hoạt về tinh thần là nền tảng để hoàn thành công việc quan trọng đồng thời đảm bảo có sự liên kết giữa bức tranh toàn cảnh và các chi tiết nhiệm vụ của bạn. Nhận thức là một phẩm chất độc đáo của con người. AI hiện chưa có thể tự nhận thức và không thể đưa ra các lựa chọn độc lập dựa trên nhận thức phi tuyến tính và các tình huống không thể biết trước.
Lòng trắc ẩn
Lòng trắc ẩn là khả năng của tâm trí để chăm sóc bản thân và người khác. Lòng trắc ẩn bắt đầu bằng sự đồng cảm để thêm vào hành động và ý định mang lại lợi ích cho người khác. Khi thực hành lòng trắc ẩn, bạn phát triển lòng can đảm quan tâm – khả năng can đảm tham gia vào các hoạt động của con người và không bao giờ né tránh những cuộc trò chuyện, tình huống khó khăn. Lòng trắc ẩn là phẩm chất độc đáo của con người, giúp nuôi dưỡng niềm tin và nâng cao sự an toàn về mặt tâm lý, giúp mọi người đạt được hiệu suất cao hơn. Mặc dù AI đang trở nên tốt hơn trong việc bắt chước những cảm xúc của con người như sự đồng cảm, nhưng lòng trắc ẩn vẫn nằm ngoài tầm với với nó.
Trí tuệ
Trí tuệ là khả năng của tâm trí để phân biệt và đưa ra phán đoán hợp lý dựa trên kinh nghiệm. Trí tuệ là nhìn mọi thứ một cách thực tế, thoát khỏi những giới hạn của cái tôi và biết điều đúng đắn cần làm cho mọi người và tổ chức của bạn. Một thành phần quan trọng của trí tuệ là tâm trí, hoặc khả năng luôn cởi mở hoàn toàn và không để kinh nghiệm ảnh hưởng quá mức đến các suy nghĩ và hành vi của bạn. Mặc dù AI có thể cung cấp cho chúng ta lượng dữ liệu và kiến thức khổng lồ nhưng nó đòi hỏi khả năng sáng suốt đặc biệt của các nhà lãnh đạo và khả năng đưa ra những quyết định và sự lựa chọn tinh tế để thực sự có giá trị trong mọi tình huống và hoàn cảnh khác nhau.
Ba phẩm chất nhận thức, lòng trắc ẩn và trí tuệ là cốt lõi của việc trở thành một nhà lãnh đạo vĩ đại. Tương lai của khả năng lãnh đạo được hỗ trợ bởi AI – không phải do AI thống trị. Điều đó hoàn toàn không còn phải nghi ngờ gì nữa, AI đã và sẽ tiếp tục biến đổi công việc và cuộc sống của chúng ta. Trong tương lai không xa, hầu hết chúng ta sẽ dành phần lớn thời gian trong ngày để tương tác với nhiều hệ thống và công cụ AI khác nhau nhằm đạt được hiệu suất công việc cao hơn, giúp cho cuộc sống được tự do, thoải mái hơn. Và những nhà lãnh đạo không hiểu thực tế này và không thể tận dụng AI sẽ bị bỏ lại phía sau.
Trung Hòa
